უძველესი ხანა

არქეოლოგიური მასალები მოწმობს, რომ ნაფიჩხოვოს ტერიტორიაზე ადამიანთა უწყვეტი ცხოვრება ქვის ხანიდან იწყება.
სოფლის მიდამოებში აღმოჩენილია გამოქვაბულები, სადაც ნაპოვნია პირველყოფილი ადამიანების ნადირობისა და საყოფაცხოვრებო საქმიანობის კვალი — ცხოველთა ძვლები, ქვის იარაღები და თიხის ჭურჭლის ფრაგმენტები.

ენეოლითის პერიოდს მიეკუთვნება ქვის ხელნაჯახი, რომელიც ნაპოვნია მეორე ჭოღის ტერიტორიაზე და დღეს დაცულია ჩხოროწყუს მუზეუმში — ეს მიგვანიშნებს, რომ ნაფიჩხოვოს მოსახლეობა იმდროინდელ მეზობლებს ტექნოლოგიურად ახლოს ედგა.
დასახლებულ უბნებში ნაპოვნია ბრინჯაოს იარაღები და რკინის დნობის ნაშთები, რაც მეტალურგიული საქმიანობის ნიშნებს წარმოადგენს.
ლელაგვილეს უბანში აღმოჩენილი ქვევრსამარხები, ფერადი ქვები, მძივები და ოქროსფერი სამკაულის ფრაგმენტები მიუთითებს განვითარებულ კულტურაზე; არტეფაქტების ნაწილი დაცულია ჩხოროწყუს მუზეუმში.

ტრადიციულად, ნაფიჩხოვოს მოსახლეობა მეჯოგეობას და მეცხოველეობას მისდევდა.
ტოპონიმი „ნაფიჩხოვო“ სავარაუდოდ მომდინარეობს გვარიდან ფიჩხაია, რომელთა სათავადოც სოფელი ყოფილა.
არსებობს სხვა ენათმეცნიერული ვერსიაც — ტერმინი შესაძლოა უკავშირდებოდეს ძველი მეგრული ფორმულას „ფიი ჩხუ“ („გადადუღდი, განვითარდი ძროხავ“), რაც მიგვანიშნებს ძველ პირუტყვზე და მის კულტურასთან კავშირზე.

II. ფეოდალური ხანა და ქრისტიანობის გავრცელება

ფეოდალურ პერიოდში ნაფიჩხოვო დადიანების მფლობელობაში შედიოდა და ადგილობრივად იმართებოდა ფიჩხაიების აზნაურული საგვარეულოს მიერ.
სწორედ ამ ეპოქაში აშენდა ოსინდალეს ეკლესია — ფიჩხაიების გვარის სალოცავი, რომელმაც მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა ქრისტიანობის გავრცელებაში მთელ ნაფიჩხოვოს მიდამოებში.
ქრისტიანული რწმენის გავრცელება სოფელში სავარაუდოდ IV–VI საუკუნეებს უკავშირდება.

საგანმანათლებლო საქმიანობა თავდაპირველად ხორციელდებოდა ეკლესიებში და მღვდელმთავრების მიერ, მოგვიანებით კი — აზნაურთა ოჯახებში.
XIX საუკუნის მეორე ნახევარში დეკანოზმა დიმიტრი ბერულავამ საკუთარ სახლში გახსნა პირველი საეკლესიო-სამრევლო სკოლა, რაც ნიშნავდა ფორმალური განათლების გავრცელების დასაწყისს სოფელში.
ამავე პერიოდში აღსანიშნავია განათლებული აზნაური მაცი ფიჩხაია, რომელსაც მოსახლეობა მიმართავდა წერილებისა და განცხადებების შედგენაში დახმარებისთვის.

1859–1860 წლების კამერალური აღწერის მიხედვით, ნაფიჩხუში ცხოვრობდა 126 კომლი (990 ადამიანი).
მიუხედავად ბატონყმობის გაუქმებისა, ტრადიციული დამოკიდებულება ბატონსა და გლეხს შორის კიდევ მრავალი წელი შენარჩუნდა.
აღსანიშნავია აზნაური პროფი ფიჩხაია, უჩა დადიანის ერთგული თანმხლები, რომელიც იმპერატორის კარზე მსახურობდა და სოფელში სასახლე ჰქონდა.

XIX საუკუნის მიწურულისთვის ნაფიჩხოვო ეკონომიკურად თანდათან იფურჩქნებოდა: გაჩნდა სავაჭრო დუქნები და მცირე ბაზრობა, სადაც ადგილობრივ ვაჭრებად სახელგანთქმულნი იყვნენ ფარნა ნაჭყებია, ალექსი მიქაია, ჯღარკუ ცქვიტაია, ანტონ პაპავა, დავით გოგუა და სხვები.

III. რევოლუციური მოძრაობა და საბჭოთა პერიოდი

XX საუკუნის დასაწყისში ნაფიჩხოვო გამოირჩეოდა რევოლუციური განწყობებით. გლეხთა უმრავლესობა ბოლშევიკებს ემხრობოდა.
აქტიურ იდეოლოგიურ მუშაობას ეწეოდნენ ძველი ბოლშევიკები — საბა, ბესო, პეტრე, ალე, ილარიონ, ექვთიმე ბერიები, ასევე ვასილ ლაგვილავა და ანდრი ფონია.

ჩრდილო კავკასიაში, საშა გეგეჭკორის რაზმთან ერთად იბრძოდნენ ვასილ და ანდრი ლაგვილავები.
საბჭოთა ხელისუფლების დამყარების შემდეგ სოფელში ჩამოყალიბდა რევოლუციური კომიტეტი (რევკომი), რომელსაც საბა ბერია ხელმძღვანელობდა.
მემამულეებს მიწები ჩამოერთვათ და გადაეცა გლეხებს.
1920 წელს ნაფიჩხოვოს თემი ოფიციალურად ჩამოყალიბდა.

ნაფიჩხოვო აქტიურად ჩაერთო 1924 წლის ანტისაბჭოთა აჯანყებაში. აჯანყების ჩახშობის შემდეგ რეპრესიებს შეეწირნენ მრავალი ადგილობრივი, მათ შორის — პროფი და მიხა ფიჩხაიები.
1929 წელს გამოვლინდა მენშევიკების არალეგალური ჯგუფი, რომელსაც სევერიანე ფაცაცია ხელმძღვანელობდა.

1930-იანი წლებიდან სოფელში დაიწყო კოლექტივიზაცია — შეიქმნა მიწის საზოგადოებრივი დამმუშავებელი ამხანაგობები, რომლებიც 1932 წლიდან გაერთიანდნენ კოლმეურნეობებად.
1954 წელს ყველა მცირე მეურნეობა გაერთიანდა ერთ დიდ კოლმეურნეობად, რომელსაც კარლ მარქსის სახელი ეწოდა.

საბჭოთა იდეოლოგიის პირობებში მოხდა საეკლესიო ნაგებობების დევნა — ნაფიჩხოვოსა და ხანწკის წმინდა გიორგის ხის ეკლესიები დაანგრიეს, ზარები ჩამოხსნეს და სკოლისთვის გამოიყენეს.

1930–1950-იან წლებში სოფელი რეპრესიების ტალღამაც მოიცვა — მრავალი ოჯახი დააპატიმრეს ან გადაასახლეს.
დიდ სამამულო ომში მონაწილეობდა 400-ზე მეტი ნაფიჩხოველი, რომელთაგან 185 გმირულად დაიღუპა.

1970–1980-იან წლებში ნაფიჩხოვო ეკონომიკურად აყვავდა. ძირითადი დარგი გახდა მეჩაიეობა, რომლის მეშვეობით სოფელი რეგიონის ერთ-ერთ წამყვან ცენტრად იქცა —
1986 წელს აქ მოიკრიფა 3 133 ტონა მაღალი ხარისხის ჩაის ფოთოლი.
სოფლის ცენტრი იმ დროისათვის კეთილმოწყობილ დაბას ჰგავდა.

1991 წლიდან, საბჭოთა მმართველობის დაშლის შემდეგ, სოფელში შეიქმნა ადგილობრივი თემი და გამგეობა.
რეფორმის შედეგად მიწა მოქალაქეთა პირად საკუთრებად იქცა.
მიუხედავად სამოქალაქო ომისა და ეკონომიკური კრიზისის გამოწვევების, ნაფიჩხოვო დღემდე ცდილობს ტრადიციული დარგების — განსაკუთრებით ჩაის პლანტაციების — აღდგენასა და განვითარების გაგრძელებას.