ჩვენს ვებგვერდზე განთავსებულია წერილი, სადაც ჩხოროწყუელი მკვლევარებისა და ჟურნალისტების პირველი შთაბეჭდილებებია აღწერილი ტობავარჩხილზე.
პედაგოგი კოტე ნაჭყებია ეყრდნობა სპელეოლოგ იგორ ფიჩხაიას ცნობილ პერიფრაზას:

„ვისაც ტობავარჩხილი არ უნახავს – საქართველოს არ აქვს ნანახი.“

ეს სიტყვები საბჭოთა პერიოდში ითქვა, მაგრამ მათი სიზუსტე დღესაც იგრძნობა.

🔗 ტობავარჩხილი კოტე ნაჭყებიას ჩანაწერში

მას შემდეგ დრო შეიცვალა:

• გამარტივდა ტობავარჩხილში მიმოსვლა
• გაჩნდა ტურისტული ინფრასტრუქტურა
• აშენდა სასტუმროები და საცხოვრებელი კემპები
• გაიზარდა უცხოელი ტურისტების დაინტერესება

📌 მთების და ტბების სისტემა

ტობავარჩხილები — ეს არის ტბების კომპლექსი, რომელიც დასავლეთ საქართველოს ალპურ ზონაში მდებარეობს და მოიცავს რამდენიმე ტბას:

• 🟦 დიდი ტობა (ძირითადი ტბა)
• 🟦 პატარა ტობა
• 🟦 ცაშკიბულის ტობავარჩხილი
• 🟦 ძუძუა, კალა, და სხვა მცირე მყინვარული ტბები

ეს ტბები გაშენებულია ზღვის დონიდან 2,600–2,800 მეტრ სიმაღლეზე და ალპურ-სუბალპურ ეკოსისტემაში ექცევა.

🗺️ ადმინისტრაციული მიჩენილობა

ტობავარჩხილის არეალი ეკუთვნის რამდენიმე მუნიციპალიტეტს, კერძოდ:

• ჩხოროწყუს მუნიციპალიტეტი
• წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი
• მარტვილის მუნიციპალიტეტის ზემო ნაწილი
• ასევე ეზიარება სვანეთის საზღვარსაც

ტბების ნაწილი ხეობით მუხურიდან არის მისადგომი (ჩხოროწყუ),
სხვა — ლეწურწყლის ან უხუმის მხრიდან (წალენჯიხა/მარტვილი).

📍 რატომ “ტობავარჩხილი”?

ხშირად ხალხში სახელდება ერთმნიშვნელოვნად „ტობავარჩხილის ტბა“,
თუმცა რეალურად ეს არის მთლიანი ჰიდროგრაფიული და ტურისტული სისტემა,
რომელიც მოიცავს ტბებს, უღელტეხილებს, ჩანჩქერებს და მარშრუტებს,
მრავალ მიმართულებასა და კუთხეში.

შენიშვნა: სტატიის განმავლობაში გამოვიყენებთ ტერმინს „ტობავარჩხილები“, რაც გულისხმობს მთელ ტბების სისტემას. ოფიციალურ რუკებსა და ლიტერატურაში შესაძლოა სხვადასხვა სახელწოდებებიც გვხვდებოდეს.

დღეს ტობავარჩხილი აღარ არის მხოლოდ “კარგად შენახული საიდუმლო” –
ის იქცა ქართული ტურიზმის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან არტერიად,
რომელიც აერთიანებს ბუნებას, ადგილობრივ ბიზნესს და საერთაშორისო ინტერესს.

დიდი ხნის განმავლობაში ტობავარჩხილის ტბა და მისი მიმდებარე გარემო ლეგენდების ნისლში იყო გახვეული.
აქაური წმინდა წყალი მრავალი თაობის წარმოდგენაში იდუმალ ძალას ატარებდა და მიახლოებაც კი საშიში იყო
საყოველთაოდ გვიყვებოდნენ, რომ მისი შეხება უბრალო ადამიანისთვის სახიფათო იყო,
და ვინც გაბედავდა ტბაში ბანაობას, დაწყევლილი დარჩებოდა.

ტობავარჩხილი წარმოადგენს სოფლებიდან მოწყვეტილ ჯადოსნურ ბუნებას —
მშვიდ ადგილს, სადაც ველური სილამაზე და სიმშვიდე მნახველს პირველივე წუთებიდან აიძულებს გულით იგრძნოს კავკასიური ლანდშაფტის მშვენიერება.

აღსანიშნავია, რომ „ტობავარჩხილი“ რამდენიმე ტბას ეწოდება.
ჩხოროწყუში ე.წ ცაშკიბულის ტობავარჩხილი მდებარეობს , რომელსაც შეცდომით “ოხოჯეს” უწოდებენ
მთავარი ტობავარჩხილის ტბა წალენჯიხის მუნიციპალიტეტში მდებარეობს.

ტობავარჩხილი გელა საჯაიას თვალით

🏞️ ტობავარჩხილის მითოლოგიური შრე (კოტე ნაჭყებიას მიხედვით)

„ტობავარჩხილზე ბევრი ლეგენდა არსებობს. ეს ალბათ მისმა ღვთიურმა იდუმალებამ შთააგონა პირველ შემხვდელებს.“
„როგორც კი ადამიანის ხელი მიეკარება ან მის წყალს დალევს კაცი — მაშინათვე წვიმას უშენსო.“
„ამ წყალში ტანის დაბანაზე ხომ ლაპარაკიც ზედმეტია.“

კოტე ნაჭყებია გვიჩვენებს, რომ ტბის მიმართ ხალხში არსებობდა წმინდა შიში —
მის წყალს მიაწერდნენ ამინდის შეცვლას, ხოლო თვით ტბას — „მრისხანე მზეთუნახავად“ მოიხსენიებდნენ.

🌧️ ლეგენდის ვიზუალური ახსნა:

• წვიმის ლეგენდა ასოცირდება ტბის მაღალ ალპურ მდებარეობასთან — მყინვარიდან შესული წყლის სიგრილე, ხშირი ნისლი და უეცარი ღრუბლიანობა ქმნის იმ წარმოდგენას, რომ ადამიანის შეხება ბუნებრივად იწვევს წვიმას.

📽 ტობავარჩხილი უცხოელი მოგზაურის ობიექტივში: ბლოგერი ტაილანდიდან აღწერს ტობავარჩხილის ბილიკს ექსტრემალური პირობებით. იხილეთ ვიდეოკოლაჟი მათი 6-დღიანი მოგზაურობიდან.